Dị tật thai nhi: Nguyên nhân, cách phòng ngừa mẹ bầu nên biết
Dị tật thai nhi là gì?
Dị tật thai nhi là những bất thường xảy ra trong quá trình phát triển của bé trong bụng mẹ, có thể ảnh hưởng đến sức khỏe sau sinh. Việc hiểu rõ nguyên nhân và biện pháp phòng ngừa sẽ giúp mẹ bầu có một thai kỳ khỏe mạnh, giảm nguy cơ dị tật.
Dị tật được chia thành hai nhóm:
-
Dị tật cấu trúc: ảnh hưởng đến các bộ phận cơ thể như tim, phổi, xương, tay chân, hoặc khuôn mặt. Ví dụ: dị tật tim bẩm sinh, nứt đốt sống, hở hàm ếch…
-
Dị tật chức năng: ảnh hưởng đến hoạt động của các hệ cơ quan như thần kinh, giác quan, nhận thức. Ví dụ: động kinh, mù lòa, loạn dưỡng cơ, hội chứng Down…
Một số dị tật ảnh hưởng đồng thời cả cấu trúc và chức năng.
👉 Xem thêm: Axit Folic Cho Bà Bầu: Vai Trò Và Cách Bổ Sung Đúng Cách
Các dị tật thai nhi phổ biến liên quan đến thiếu vi chất
Tên dị tật |
Nguyên nhân liên quan |
Ảnh hưởng |
---|---|---|
Nứt đốt sống (Spina bifida) |
Thiếu axit folic |
Tủy sống lộ ra ngoài, liệt chi, rối loạn bài tiết |
Vô sọ (Anencephaly) |
Thiếu axit folic |
Không có một phần lớn não, tử vong ngay sau sinh |
Thoát vị não (Encephalocele) |
Thiếu axit folic |
Mô não thoát ra khỏi hộp sọ, dị tật thần kinh |
Hội chứng Down |
Tuổi mẹ cao (trên 35 tuổi) |
Chậm phát triển trí tuệ, dị tật tim, nguy cơ cao từ tuổi 35 |
Dị tật tim bẩm sinh |
Bệnh nền, nhiễm virus, dùng thuốc. |
Suy tuần hoàn, biến chứng tim mạch |
Hở hàm ếch, sứt môi |
Thiếu axit folic, căng thẳng, thuốc trị mụn (isotretinoin) |
Dị dạng vùng mặt, khó ăn uống |
Nguyên nhân gây dị tật thai nhi
-
Tuổi cha mẹ lớn: Mẹ trên 35 tuổi, cha trên 50 tuổi có nguy cơ con bị dị tật cao hơn.
-
Nhiễm virus: Rubella, Cytomegalovirus trong tam cá nguyệt đầu làm tăng nguy cơ dị tật.
-
Tiền sử di truyền: Gia đình có bệnh di truyền.
-
Tiếp xúc chất độc hại: Thuốc lá, rượu, thuốc trừ sâu, X-quang…
-
Dùng thuốc tùy tiện: Một số thuốc như isotretinoin (trị mụn) gây hại nghiêm trọng.
-
Thiếu hụt vi chất:
-
Thiếu axit folic: tăng nguy cơ dị tật ống thần kinh.
-
Thiếu DHA: ảnh hưởng phát triển não và thị giác thai nhi .
-
Thiếu sắt, canxi: sinh non, nhẹ cân, loãng xương bẩm sinh
-
-
Căng thẳng kéo dài: làm rối loạn nội tiết, tăng nguy cơ sứt môi, chậm phát triển.
👉 Xem thêm: DHA cho bà bầu: Lợi ích & hướng dẫn bổ sung đúng cách
Cách phòng tránh dị tật thai nhi
1. Bổ sung dinh dưỡng đúng cách
-
Axit folic: 400–800 mcg/ngày từ trước khi mang thai để giảm 70% nguy cơ dị tật ống thần kinh.
-
DHA: hỗ trợ phát triển não bộ và thị giác của thai nhi. Các tổ chức y tế uy tín như WHO, EFSA và NIH khuyến nghị phụ nữ mang thai nên bổ sung từ 200–500 mg DHA mỗi ngày để đảm bảo sự phát triển tối ưu cho thai nhi và giảm nguy cơ sinh non.
-
Sắt, canxi: hỗ trợ tăng trưởng và hệ miễn dịch thai nhi.
👉 Xem thêm: Dinh Dưỡng Khi Mang Thai: Vitamin & Khoáng Chất Quan Trọng Mẹ Bầu Không Nên Bỏ Qua
2. Tiêm phòng trước mang thai
-
Tiêm Rubella, cúm ít nhất 1 tháng trước khi mang thai để phòng virus gây dị tật.
3. Tránh tiếp xúc độc tố và tự ý dùng thuốc
-
Không hút thuốc, tránh tiếp xúc hóa chất, không dùng thuốc khi chưa có chỉ định bác sĩ.
4. Sàng lọc và theo dõi thai kỳ
-
Xét nghiệm NIPT, Double/Triple test, siêu âm độ mờ da gáy tuần 11–14 để phát hiện sớm dị tật.
Viên uống Hotchland Extra Nurture cung cấp đầy đủ 600 mcg axit folic, cùng DHA, sắt và canxi, phù hợp cho cả trước – trong – sau thai kỳ, giúp mẹ bầu giảm nguy cơ dị tật và đảm bảo sức khỏe thai nhi.
📚 Nguồn tham khảo
- CDC. Neural Tube Defects. https://www.cdc.gov/folic-acid/about/index.html
- CDC - Down Syndrome. https://www.cdc.gov/birth-defects/about/down-syndrome.html
- WHO. Rubella Vaccine. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/rubella
- MotherToBaby. Isotretinoin (Accutane®). https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK582775/
- JEHS. Recommendations of WHO/EFSA/NIH on DHA. https://apcz.umk.pl/JEHS/article/view/58452
❓ Câu hỏi thường gặp
1. Dị tật thai nhi thường xảy ra ở thời điểm nào trong thai kỳ?
Phần lớn dị tật nghiêm trọng xảy ra trong 3 tháng đầu thai kỳ, đặc biệt là trong 4–8 tuần đầu khi các cơ quan quan trọng của thai nhi hình thành.
2. Thiếu axit folic có thể gây ra dị tật gì?
Thiếu axit folic là nguyên nhân hàng đầu gây dị tật ống thần kinh như nứt đốt sống, vô sọ hoặc thoát vị não – những dị tật ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển của não và cột sống thai nhi.
3. Mẹ bầu lớn tuổi có nguy cơ sinh con bị dị tật không?
Có. Phụ nữ mang thai sau tuổi 35 có nguy cơ cao hơn sinh con bị dị tật nhiễm sắc thể, trong đó phổ biến là hội chứng Down.
4. Làm sao để phòng ngừa dị tật thai nhi hiệu quả?
Mẹ nên bắt đầu bổ sung axit folic trước khi mang thai ít nhất 3 tháng, duy trì chế độ dinh dưỡng lành mạnh, tiêm phòng rubella, tránh dùng thuốc không kê toa và khám thai định kỳ theo lịch của bác sĩ.