Vai trò của Vitamin B12 trong việc ngăn ngừa thiếu máu ở thai phụ
Trong thai kỳ, mẹ bầu rất dễ bị thiếu máu – tình trạng khiến cơ thể mệt mỏi, da xanh xao, dễ choáng váng và ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi. Một trong những nguyên nhân phổ biến là thiếu hụt vitamin B12. Đây là dưỡng chất cần thiết cho việc tạo hồng cầu và bảo vệ hệ thần kinh. Hãy cùng tìm hiểu vai trò của vitamin B12, vì sao mẹ bầu cần bổ sung đủ và cách bổ sung hiệu quả nhất.
I. Vitamin B12 là gì?
Vitamin B12 là một loại vitamin thuộc nhóm B, rất cần thiết cho sức khỏe con người, đặc biệt là phụ nữ mang thai. Đây là dưỡng chất giúp cơ thể tạo ra các tế bào máu khỏe mạnh, duy trì trí nhớ, và hỗ trợ phát triển hệ thần kinh.
Vitamin B12 giữ ba vai trò chính:
- Giúp tạo hồng cầu: để máu vận chuyển oxy nuôi cơ thể mẹ và thai nhi.
- Bảo vệ thần kinh: hỗ trợ trí nhớ, giảm cảm giác tê tay chân.
- Hỗ trợ phân chia tế bào khỏe mạnh: giúp thai nhi phát triển toàn diện từ những tuần đầu.
Điều đặc biệt là cơ thể người không thể tự tổng hợp vitamin B12, nên cần hấp thu từ thực phẩm (gan, thịt đỏ, cá, trứng, sữa) hoặc viên uống bổ sung. Thiếu hụt vitamin B12 thường xảy ra ở người ăn chay trường, người có bệnh lý dạ dày – ruột, hoặc hấp thu kém do thuốc.
Nhiều nghiên cứu y khoa cho thấy tình trạng thiếu vitamin B12 trong thai kỳ có liên quan mật thiết đến các nguy cơ cho cả mẹ và bé như: dị tật ống thần kinh, sinh non, rối loạn phát triển thần kinh và nồng độ homocysteine tăng cao – là yếu tố nguy cơ làm gia tăng nguy cơ mắc các bệnh lý tim mạch.
II. Thiếu Vitamin B12 có nguy hiểm không?
Thiếu vitamin B12 cũng có thể gây ra thiếu máu – một dạng thiếu máu ít phổ biến hơn thiếu sắt, nhưng vẫn đáng lưu ý ở mẹ bầu. Có nhiều nguyên nhân khiến mẹ bầu có thể bị thiếu hụt vitamin B12 trong thai kỳ:
- Ăn chay trường hoặc chế độ ăn thiếu thịt, cá, trứng, sữa.
- Rối loạn tiêu hóa, bệnh lý dạ dày – ruột khiến việc hấp thu vitamin B12 kém hiệu quả.
- Sử dụng thuốc dạ dày kéo dài, làm giảm axit cần thiết để hấp thụ vitamin B12.
Thiếu vitamin B12 trong thai kỳ có thể gây ra nhiều triệu chứng khác nhau, ảnh hưởng nghiêm trọng đến cả sức khỏe thể chất, thần kinh và tâm lý của cả mẹ và thai nhi, thậm chí đe dọa đến tính mạng trong một số trường hợp:
Ảnh hưởng tới mẹ:
- Mệt mỏi kéo dài, hoa mắt chóng mặt, khó thở.
- Tăng nguy cơ trầm cảm, mất trí nhớ, rối loạn cảm xúc.
- Biến chứng thần kinh nếu thiếu kéo dài: tê tay chân, mất thăng bằng, tổn thương thần kinh không hồi phục.
Ảnh hưởng tới thai nhi:
- Tăng nguy cơ dị tật ống thần kinh (NTDs) do ảnh hưởng đến quá trình tổng hợp DNA và phân chia tế bào.
- Trẻ có thể sinh ra với thiểu năng trí tuệ, chậm phát triển vận động.
- Thiếu máu bào thai, sinh non, nhẹ cân.
Một nghiên cứu đăng trên The American Journal of Clinical Nutrition cho thấy: phụ nữ mang thai thiếu vitamin B12 có nguy cơ sinh con bị dị tật ống thần kinh tăng gấp đôi.
III. Vì sao cần bổ sung cả vitamin B12 và acid folic?
Vitamin B12 và acid folic (folate) là hai vitamin nhóm B hoạt động phối hợp chặt chẽ trong quá trình tổng hợp DNA và hình thành hồng cầu. Khi thiếu vitamin B12, cơ thể dù có đủ acid folic cũng không thể sử dụng hiệu quả - tình trạng thiếu folate thứ phát. Điều này có thể khiến mẹ bầu vẫn bị thiếu máu, bé vẫn có nguy cơ dị tật ống thần kinh.
🔗 Đọc thêm: Sự khác biệt giữa sắt và axit folic: Điều mẹ bầu cần biết
Chính vì vậy, các chuyên gia y tế khuyến cáo: bổ sung folate cần đi kèm với vitamin B12 để đảm bảo hiệu quả trong việc phòng ngừa dị tật thai nhi và đáp ứng nhu cầu tạo máu của thai nhi, giúp đảm bảo sức khỏe cho cả mẹ và bé.
IV. Những mẹ bầu dễ bị thiếu vitamin B12?
Không phải mẹ bầu nào cũng có đủ vitamin B12 trong cơ thể. Một số mẹ có nhiều khả năng bị thiếu máu khi mang thai hơn những người khác:
- Mẹ ăn chay: do vitamin B12 chủ yếu có trong thịt, cá, trứng, sữa.
- Người có vấn đề tiêu hóa: như viêm dạ dày, loét dạ dày làm giảm khả năng hấp thụ.
- Người từng phẫu thuật dạ dày hoặc dùng thuốc giảm axit lâu dài.
Theo Viện Y tế Quốc Gia Hoa Kỳ, mẹ bầu cần khoảng 2,6 mcg vitamin B12 mỗi ngày, nhưng với các nhóm nguy cơ trên, nhu cầu có thể cao hơn.
V. Những dấu hiệu cho thấy mẹ bầu có thể thiếu vitamin B12
Thiếu vitamin B12 thường tiến triển âm thầm, nhưng nếu để ý kỹ, mẹ bầu có thể nhận ra qua một số dấu hiệu sau:
1. Biểu hiện thể chất:
- Mệt mỏi kéo dài, thiếu sức sống
- Chán ăn, buồn nôn hoặc tiêu chảy nhẹ
- Đau hoặc rát lưỡi, miệng
- Da nhợt nhạt, dễ xanh xao
2. Biểu hiện thần kinh:
- Tê tay chân, châm chích nhẹ
- Thị lực giảm nhẹ hoặc mờ mắt
- Hay quên, khó tập trung
- Dễ mất thăng bằng khi di chuyển
3. Biểu hiện tâm lý:
- Thay đổi cảm xúc thất thường
- Cảm giác lo âu không rõ nguyên nhân
⚠️ Lưu ý: Nếu mẹ bầu có nhiều dấu hiệu nêu trên và kéo dài trong nhiều tuần, nên đến cơ sở y tế để được kiểm tra và xét nghiệm vitamin B12 trong máu.
🔗 Đọc thêm: Phòng tránh thiếu máu do thiếu folate ở mẹ bầu
VI. Hướng dẫn bổ sung vitamin B12 đúng cách mẹ bầu cần biết
Thời điểm bổ sung:
- Tốt nhất nên bổ sung từ giai đoạn chuẩn bị mang thai.
- Tiếp tục bổ sung xuyên suốt thai kỳ và trong thời gian cho con bú.
Liều lượng khuyến nghị:
- Phụ nữ mang thai: 2,6 microgram.
- Phụ nữ cho con bú: 2,8 microgram.
Kết hợp với chế độ ăn giàu dinh dưỡng, bổ sung đủ lượng vitamin B12 hàng ngày qua các thực phẩm: Sò, thịt đỏ, gan, cá, trứng… nếu mẹ không ăn chay.
Lưu ý:
- Không nên tự ý tăng liều khi chưa có chỉ định bác sĩ.
- Theo dõi xét nghiệm máu định kỳ để kiểm tra tình trạng thiếu máu và hấp thu Vitamin B12.
VII. Tổng kết
Vitamin B12 là một dưỡng chất tuy nhỏ nhưng lại đóng vai trò lớn trong thai kỳ. Từ tạo máu, bảo vệ thần kinh đến hỗ trợ sự phát triển trí tuệ của bé, tất cả đều cần đến vitamin B12. Vì vậy, mẹ bầu đừng chủ quan! Hãy bổ sung đúng – đủ – đều đặn để thai kỳ luôn khỏe mạnh. Và nếu đang tìm sản phẩm bổ sung toàn diện, tiện lợi, dễ hấp thu – Extra Nurture Folic Acid, DHA, Iron là người bạn đồng hành đáng tin cậy.
- Dạng cyanocobalamin – loại vitamin B12 phổ biến và ổn định, dễ bảo quản và hấp thu.
- Kết hợp với acid folic và sắt trong một viên giúp hỗ trợ phòng thiếu máu toàn diện.
- Liều dùng 1 viên/ngày giúp cung cấp đầy đủ lượng vitamin B12 cùng các vitamin và khoáng chất thiết yếu cho mẹ bầu mỗi ngày.
- Dạng viên nang cứng công nghệ tiên tiến thế hệ mới chứa hỗn hợp dầu cá EPA và DHA cô đặc – hỗ trợ tăng sinh khả dụng, hấp thu nhanh.
🔗 Đọc thêm: Công nghệ L-Caps là gì?
Bạn đang tìm một giải pháp bổ sung vitamin B12 an toàn, hiệu quả cho thai kỳ? 👉 Khám phá ngay Hotchland Extra Nurture – sản phẩm hỗ trợ mẹ bầu toàn diện!”
📚 Nguồn tham khảo
- Molloy AM, et al. Maternal vitamin B12 status and risk of neural tube defects. Am J Clin Nutr, 2009.
- Allen LH. Vitamin B12 status during pregnancy and lactation. Adv Exp Med Biol, 1994.
- NIH Office of Dietary Supplements: Vitamin B12 Fact Sheet.
- WHO guidelines on vitamin B12 supplementation in pregnancy.
❓ Câu hỏi thường gặp
1. Thiếu Vitamin B12 có gây thiếu máu không?
Có. Thiếu Vitamin B12 khiến quá trình tạo hồng cầu bị gián đoạn, dẫn đến thiếu máu hồng cầu to – dạng thiếu máu thường gặp ở mẹ bầu ăn chay hoặc hấp thu kém.
2. Thiếu máu do thiếu B12 khác gì thiếu máu do thiếu sắt?
Thiếu sắt gây thiếu máu hồng cầu nhỏ nhược sắc, còn thiếu B12 gây thiếu máu hồng cầu to. Thiếu B12 còn kèm theo triệu chứng thần kinh như tê tay chân, hay quên.
3. Mẹ bầu ăn chay có nguy cơ thiếu B12 không?
Có. Vì vitamin B12 hầu như chỉ có trong thực phẩm động vật. Mẹ bầu ăn chay trường cần bổ sung qua viên uống theo chỉ định bác sĩ.
4. Nên uống Vitamin B12 vào lúc nào trong ngày?
Thời điểm tốt nhất là buổi sáng, sau ăn sáng 30 phút để tăng hấp thu và tránh ảnh hưởng giấc ngủ.
5. Mẹ bầu có nên xét nghiệm Vitamin B12 không?
Với mẹ bầu thuộc nhóm nguy cơ thiếu B12 (ăn chay, rối loạn tiêu hóa, tiền sử thiếu máu), nên xét nghiệm định kỳ để kiểm tra nồng độ B12 và homocysteine.
6. Vitamin B12 có ngừa dị tật thai nhi không?
Có. B12 phối hợp cùng acid folic giúp tổng hợp DNA và ngừa dị tật ống thần kinh. Thiếu B12 có thể làm tăng nguy cơ sinh con bị vô sọ, nứt đốt sống.
7. Liều Vitamin B12 cho mẹ bầu là bao nhiêu?
Khoảng 2,6 microgram/ngày trong thai kỳ và 2,8 microgram khi cho con bú, theo khuyến cáo của Viện Y tế Quốc Gia Hoa Kỳ.
8. Thừa Vitamin B12 có gây hại gì không?
Hiếm gặp, nhưng dùng liều rất cao kéo dài có thể gây nổi mẩn đỏ, rối loạn tiêu hóa, tăng men gan. Luôn tuân thủ đúng liều theo bác sĩ.
9. Dấu hiệu mẹ bầu thiếu Vitamin B12 là gì?
Gồm: mệt mỏi kéo dài, tê tay chân, da nhợt nhạt, lo âu, rối loạn trí nhớ, giảm tập trung, dễ mất thăng bằng.
10. Có cần bổ sung cả Vitamin B12 và acid folic không?
Có. Nếu chỉ bổ sung folic mà thiếu B12, cơ thể vẫn không tạo hồng cầu hiệu quả. Do đó, nên bổ sung đồng thời cả hai dưỡng chất.