Giải mã vai trò của Sắt và Axit folic trong thai kỳ.

Khi mang thai, nhu cầu về các vi chất dinh dưỡng như sắt và axit folic tăng cao nhằm bảo vệ sức khỏe của mẹ và thúc đẩy sự phát triển toàn diện của thai nhi. Tuy nhiên, nhiều mẹ bầu vẫn nhầm lẫn giữa hai loại dưỡng chất đặc biệt này. Dưới đây là tổng hợp chi tiết về điểm khác biệt cũng như hướng dẫn bổ sung sắt và axit folic hiệu quả cho mẹ bầu.

1. Sắt là gì và vì sao mẹ bầu cần sắt?

Sắt là khoáng chất thiết yếu giúp tạo hemoglobin – thành phần vận chuyển oxy trong máu. Trong thai kỳ, thể tích máu của mẹ tăng khoảng 50%, khiến nhu cầu sắt cũng tăng lên đáng kể.

Vai trò chính của sắt đối với mẹ bầu:

• Ngăn ngừa thiếu máu thai kỳ (tình trạng rất phổ biến khi mang thai).
• Đảm bảo oxy luôn được cung cấp đủ cho thai nhi phát triển toàn diện.
• Giảm nguy cơ sinh non hoặc trẻ sinh ra nhẹ cân.
• Hỗ trợ duy trì thể lực và hạn chế triệu chứng mệt mỏi, chóng mặt của mẹ.

Xem thêm: Phòng tránh thiếu máu do thiếu Folate ở mẹ bầu

Mẹ bầu thiếu sắt có nguy hiểm không?

Mẹ bầu thiếu sắt có nguy hiểm không là thắc mắc chung của nhiều chị em khi mang thai. Thực tế, thiếu sắt không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe mẹ mà còn tiềm ẩn nhiều rủi ro cho sự phát triển của thai nhi.

• Thường xuyên mệt mỏi, da xanh xao, hoa mắt, chóng mặt.
• Tăng nguy cơ sinh non, suy dinh dưỡng bào thai.
• Ảnh hưởng tới sự phát triển não bộ, thể chất của trẻ sau sinh.

2. Axit folic là gì và vì sao quan trọng với thai kỳ?

Axit folic (vitamin B9) là vitamin nhóm B, đóng vai trò cần thiết trong quá trình phân chia tế bào, tổng hợp DNA – đặc biệt quan trọng trong giai đoạn hình thành ống thần kinh của thai nhi.

Vai trò chính của axit folic:

• Ngăn ngừa dị tật ống thần kinh ở thai nhi như nứt đốt sống, vô sọ.
• Tham gia tạo máu, kết hợp cùng sắt tránh thiếu máu đại hồng cầu.
• Góp phần phát triển nhau thai và mô thai.

🔗 Xem thêm: Axit folic cho bà bầu – Vai trò & cách bổ sung

Thiếu axit folic có thể dẫn đến:

• Dị tật bẩm sinh nghiêm trọng ở thai nhi (đặc biệt là ống thần kinh).
• Thiếu máu đại hồng cầu ở mẹ bầu, làm tăng nguy cơ sảy thai hoặc các bất thường khác.

Mẹ bầu cần bổ sung axit folic trước khi mang thai là việc cực kỳ quan trọng, bởi giai đoạn thụ thai và 3 tháng đầu là thời điểm ống thần kinh của thai nhi hình thành. Việc chủ động bổ sung sớm giúp mẹ giảm đáng kể nguy cơ dị tật bẩm sinh cho bé.

3. Sự khác biệt giữa sắt và axit folic

Tiêu chí	Sắt	Axit Folic (Vitamin B9)
Loại chất	Khoáng chất	Vitamin nhóm B
Vai trò chính	Tạo hemoglobin, vận chuyển oxy	Tổng hợp DNA, phòng dị tật thần kinh
Thiếu hụt gây ra	Thiếu máu, sinh non, mệt mỏi	Dị tật thai nhi, thiếu máu đại hồng cầu
Thời điểm bổ sung	Toàn thai kỳ, quý 2–3 tăng cao	Trước thai kỳ & 3 tháng đầu
Liều khuyến nghị	27–30 mg/ngày	400–600 mcg/ngày

 

Lưu ý: Sắt và axit folic đều giữ vai trò riêng biệt, cần được bổ sung đầy đủ, không thể thay thế lẫn nhau.

4. Cách bổ sung sắt và axit folic hiệu quả

Thực phẩm giàu sắt:

• Thịt đỏ, gan động vật, trứng, đậu lăng, rau dền, rau bina.
• Kết hợp với thực phẩm giàu vitamin C (cam, ổi, bưởi) giúp tăng hấp thu sắt.

Thực phẩm giàu axit folic:

• Bông cải xanh, cải bó xôi, quả bơ, ngũ cốc nguyên hạt, các loại cam quýt.

Cách uống sắt không bị táo bón là thắc mắc thường gặp của nhiều mẹ bầu. Để hạn chế tình trạng này, mẹ nên chọn viên sắt hữu cơ dễ hấp thu, uống kèm nhiều nước, tăng cường rau xanh và chất xơ trong khẩu phần ăn hàng ngày.

Viên uống bổ sung:

• Ưu tiên viên kết hợp chuẩn hóa sắt fumarate và axit folic đúng hàm lượng khuyến nghị.
• Tránh dùng chung với canxi, trà, cà phê vì sẽ làm giảm hấp thu.
• Nên uống vào buổi sáng, lúc đói hoặc giữa các bữa ăn.

5. Có nên uống sắt và axit folic cùng lúc?

Có thể uống sắt và axit folic cùng lúc nếu sản phẩm đã được kết hợp khoa học.

• Cả hai dưỡng chất bổ trợ nhau trong quá trình tạo máu và phát triển thai nhi.
• Nên uống cùng vitamin C để tối ưu hấp thu sắt.
• Không uống cùng thời điểm với sữa, canxi, trà.

Thời điểm nên uống: Buổi sáng lúc đói hoặc giữa các bữa ăn.

6. Kết luận

Sắt và axit folic là hai vi chất thiết yếu nhưng khác nhau hoàn toàn về chức năng. Việc bổ sung đầy đủ, đúng cách sẽ giúp mẹ bầu tăng khả năng phòng ngừa thiếu máu thai kỳ, dị tật ống thần kinh, sinh non và đảm bảo sức khỏe toàn diện cho mẹ và bé.

🔗 Xem thêm: Vitamin nhóm B: “Người bạn âm thầm” bảo vệ mẹ bầu & thai nhi

📚 Nguồn tham khảo

• WHO (2020). Guideline: Daily iron and folic acid supplementation in pregnant women.
• CDC (2023). Folic Acid: Recommendations.
• NIH Office of Dietary Supplements (2022). Iron – Fact Sheet for Health Professionals.
• American Pregnancy Association (2022). Iron and Pregnancy.
• Mayo Clinic (2023). Folic acid during pregnancy.

❓ Câu hỏi thường gặp

Bà bầu thiếu sắt có nguy hiểm không?

Bà bầu thiếu sắt có nguy hiểm không là lo lắng của nhiều mẹ. Thiếu sắt khiến mẹ dễ mệt mỏi, da xanh xao, hoa mắt, chóng mặt; làm tăng nguy cơ sinh non, suy dinh dưỡng bào thai và ảnh hưởng phát triển não bộ thai nhi.

Bổ sung axit folic trước khi mang thai có cần thiết không?

Bổ sung axit folic trước khi mang thai là cực kỳ quan trọng vì ống thần kinh của thai nhi hình thành ngay từ những tuần đầu. Việc bổ sung sớm giúp ngăn ngừa dị tật bẩm sinh và hỗ trợ phát triển tế bào ngay từ đầu.

Có nên uống sắt và canxi cùng lúc?

Không. Canxi làm giảm hấp thu sắt. Nên uống cách nhau ít nhất 2 giờ.

Cách uống sắt không bị táo bón cho mẹ bầu?

Cách uống sắt không bị táo bón là chọn viên sắt fumarat hoặc hữu cơ dễ hấp thu, uống kèm nhiều nước, tăng chất xơ, rau xanh. Tránh uống lúc đói hoặc chung với sữa, trà, cà phê để giảm kích ứng đường ruột.

Liều lượng axit folic hàng ngày cho bà bầu là bao nhiêu?

WHO khuyến nghị 400–600 mcg/ngày.

Dấu hiệu thiếu sắt ở mẹ bầu là gì?

Mệt mỏi, da xanh, hoa mắt, chóng mặt. Xét nghiệm máu sẽ xác định rõ.